Τα πολεμικά πλοία «Δoξάτον»και «Δράμα» , μια άγνωστη παλιά ιστορία
Του Δημητρίου Πασχαλίδη
Κατά το 1944-45 η βρετανική κυβέρνηση παραχώρησε στον ελληνικό στόλο διαδοχικά 15 ακταιωρούς, δηλ. πλοία που επιτηρούν τις ακτές, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως ναρκαλιευτικά αλλά και στις επιχειρήσεις κατά τον εμφύλιο πόλεμο που επακολούθησε. Τα περισσότερα από αυτά παραχωρήθηκαν το 44 στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο , τυπικά όμως ύψωσαν την ελληνική σημαία το 45 μετά την εδραίωση του ελληνικού κράτους. Επεστράφησαν διαδοχικά από το 51ως το 1964. Την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 1947 στο ετήσιο μνημόσυνο που τελέστηκε στη μνήμη των σφαγισθέντων από του ς Βουλγάρους ατη ματωμένη «Γκιόλα» της Χωριστής (πρώην Τσατάλτζα) μεταξύ των άλλων παραβρέθηκαν –για πρώτη φορά –ως τιμητική φρουρά ο πλοίαρχος , αξιωματικοί και άγημα ναυτών του πολεμικού πλοίου «Τσατάλτζα».
Ήταν ένα από τα 15 πλοία που παραχωρήθηκαν από την Αγγλία και το διάστημα εκείνο αγκυροβολούσε στην Καβάλα.
Συναισθήματα χαράς , συγκίνησης και υπερηφάνειας δοκίμασαν οι Τσαταλζιανοί διαβάζοντας στις μαύρες κορδέλες που κύκλωναν τα άσπρα καπέλα των αυτών το όνομα του χωριού τους γραμμένο με χρυσά γράμματα. Σε ανάμνηση της επίσκεψης ο πλοίαρχος δώρισε στην τότε κοινότητα Χωριστής την φβτογραφία του πλοίου με την εξής αφιέρωση:’ Στην μαρτυρική και ένδοξη ΤΣΑΤΑΛΤΖΑ . Το επιτελείον και το πλήρωμα του ομώνυμου πολεμικού πλοίου. Ο κυβερνήτης σημ Β.Ν. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ. .Το κάδρο με τη φωτογραφία κοσμεί και σήμερα τα γραφεία του δημοτικού διαμερίσματος Χωριστ΄ής.
Στις αρχές Νοεμβρίου 2009 επισκέφτηκα την Αθήνα την Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Τμήμα Ιστορίας Αρχείου του Γεν για περαιτέρω έρευνα σχετικά με το πολεμικό πλοίο «Τσατάλτζα»το μοναδικό –όπως εγώ τουλάχιστο γνώριζα-που με το όνομα του κάποτε τιμούσε την αιματοβαμμένη περιοχή μας.
Η έκπληξή μου αλλά και η χαρά μου ήταν απερίγραπτη όταν ξεφυλλίζοντας το Αρχείο με το τα σύντομα ιστορικά παλιών πλοίων , βρήκα όχι μόνο το ιστορικό του πλοίου «Τσατάλτζα» , αλλά και τα σύντομα ιστορικά των πολεμικών πλοίων ή Ακταιωρών «Δοξάτον» και «Δράμα»
Ώστε λοιπόν πριν από 65 χρόνια το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού τιμώντας την εκατόμβη των θυμάτων κατά τις τρεις βουλγαρικές κατοχές και ιδιαίτερα την τελευταία 1941-45έδωσε σε τρεις από τις ακταιωρούς τα ονόματα των μαρτυρικών τόπων της περιοχής μας «Δοξάτον»,Δράμα» «Τσατάλτζα»
Γεννάται όμως το ερώτημα : Ενώ το άγημα του πλοίου «Τσατάλτζα» επισκέφτηκε επανειλημμένα τη ματωμένη « γκιόλα» της Χωριστής καταθέτοντας στεφάνι, γιατί ποτέ δεν συνέβη το ίδιο σε ετήσιο μνημόσυνο της 29ης Σεπτεμβρίου στο Δοξάτο και στη Δράμα με τη συμμετοχή των αρμάτων των αντίστοιχων πλοίων τους, ώστε οι κάτοικοι των δυο Δήμων να αισθανθούν ό, τι αισθάνθηκαν και οι κάτοικοι της Χωριστής;
Στο παραπάνω ερώτημα κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σήμερα. Μια εκδοχή είναι ότι ίσως η ακταιωρός Τσατάλτζα να περιπολούσε στις ακτές της Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Ενώ οι Ακταιωροί Δοξάτο και Δράμα να περιπολούσαν σε μακρινότερε ακτές από την περιοχή μας οπότε δεν ήταν εύκολη η μετακίνησή της. .
Όπως και να έχει όμως το ζήτημα , το βέβαιο είναι , ότι το πολύπαθο και ηρωικό Δοξάτο όσο και η μαρτυρική Δράμα είχαν ακόμη μια τιμητική διάκριση από το επίσημο ελληνικό κράτος η οποία χρονολογείται το 1945 έγινε μόλις γνωστή το 2010!
Η διάκριση μάλιστα αυτή με τα ονόματα των πλοίων «Δοξάτο « και «Δράμα» που από ατυχείς συγκυρίες έμεινε άγνωστη μέχρι σήμερα, ήταν η πρώτη μέσα στο 1945. Για το Δοξάτο (21-06-45) και για τη Δράμα (24-7-45). Ακολούθησε η γνωστή πλέον «Απονομή του Πολεμικού Σταυρού Α΄τάξεων ¨στη Δράμα κα το Δοξάτο με το Β.Δ. 255/21 Οκτωβρίου-1945. Τέλος με το γνωστό Π.Δ 277/16/12/1998 η Δράμα και το Δοξάτο χαρακτηρίστηκαν ως μαρτυρικές πόλεις και σήμερα μαζί με τη Χωριστή συμπεριλαμβάνονται στο Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Πατρίδας μας.
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ. Πασχαλίδη για τις πληροφορίες . Για μας ήταν γνωστή η ύπαρξη της Ακταιωρού μιας και είχαμε στη συλλογή του Πολιτιστικού Συλλόγου την φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ και πολλά χρόνια . Παρουσιάστηκε ως φωτογραφία σε εισήγηση της Μαρίας Στυλίδου στην Ε΄ Επιστημονική συνάντηση της Δράμας και από το 2008 ήταν αναρτημένη στ ο Blog του Βασίλη Ζάχαρη.
Μην ξεχνάμε ότι το Δοξάτο καταστράφηκε ολοσχερώς πολλές φορές και δεν έχουμε καθόλου αρχεία. Και τα μνημόσυνα αυτά του 1945 με πολύ ωραίες φωτογραφίες τα βρήκαμε στο περιοδικό «Γιατί “ των Σερρών. 1948-49 καταστράφηκε πάλι το Δημαρχείο.
Γνωρίζουμε όμως ότι και το 1941 συγκέντρωσαν χρήματα οι Δοξατιανοί για τις ανάγκες του Αγώνα. Από τα αρχεία του Συνεταιρισμού Δοξάτου. Θυμόμαστε ακόμη στα νεότερα χρόνια λαμπρές εκδηλώσεις στο χώρο του μνημείου με αναπαραστάσεις των γεγονότων από στρατιωτικά αγήματα και πτήσεις στρατιωτικών αεροπλάνων (ζήσαμε και αεροπορικό ατύχημα) Στα αρχεία που αναδημοσιεύει ο Βασίλης βλέπουμε μια παλιά παρέλαση.archive.gr
Στου Βασίλη doxatosblogspot.com
Δοξάτο (Ακταιωρός) - Α/Κ 307
Ακταιωρός (ML) τύπου FAIRMILE ‘B’.
εικόνα
Χαρακτηριστικά
Ναυπηγείο: ‘UK – Fairmile Marine Co Ltd. Gobham – Sulrrey’
Ένταξη σε υπηρεσία: 23 Μαΐου 1945
Δίδυμα σκάφη: ’ΤΗΛΟΣ’, ‘ΚΩΣ ΙΙΙ’, ‘ΚΑΣΣΟΣ, ‘ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ’, ‘ΔΟΜΟΚΟΣ’, ‘ΚΑΡΠΑΘΟΣ’, ‘Δολιάνα’, ‘ΔΡΑΜΑ’, ’ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ’, ‘ΧΑΛΚΗ ΙΙ’, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ’, ‘ΤΣΑΤΑΛΤΖΑ’, ‘ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ’ και ‘ΝΙΣΥΡΟΣ ΙΙ
Γενικά χαρακτηριστικά
Εκτόπισμα: 65 τόνοι
Μήκος: 112 πόδια
Πλάτος: 18 πόδια
Βύθισμα: 9 πόδια
Πρόωση: 1200HP – διπλέλικο
Ταχύτητα: 18 κόμβους (καύσιμο βενζίνη)
Οπλισμός: 1 πυροβόλο 40 χιλιοστών, 2 πυροβόλα 20 χιλιοστών, 4 πυροβόλα
Παρελήφθη από το Βρετανικό Ναυτικό στις 21 Ιουνίου 1945 στον Πειραιά. Ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία ‘UK – Fairmile Marine Co Ltd. Gobham – Sulrrey’. Μία από τις 15 ακταιωρούς (ML) τύπου FAIRMILE ‘B’.
Ιδίου τύπου πλοία: ’ΤΗΛΟΣ’, ‘ΚΩΣ ΙΙΙ’, ‘ΚΑΣΣΟΣ, ’Δολιάνα’, ‘ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ’, ‘ΔΟΜΟΚΟΣ’, ‘ΚΑΡΠΑΘΟΣ’, ‘Δοξάτο’, ‘ΔΡΑΜΑ’, ’ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ’, ‘ΧΑΛΚΗ ΙΙ’, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ’, ‘ΤΣΑΤΑΛΤΖΑ’, ‘ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ’ και ‘ΝΙΣΥΡΟΣ ΙΙ
Από τα σκάφη αυτά τα :’ΤΗΛΟΣ’, ‘ΚΩΣ ΙΙΙ’, ‘ΚΑΣΣΟΣ, ’ΔΟΛΙΑΝΑ’, ‘ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ’, ‘ΔΟΜΟΚΟΣ’ και ‘ΚΑΡΠΑΘΟΣ’, επεστράφησαν κατά τα έτη 1951-1952. Τα : ‘Δοξάτο’, ‘ΔΡΑΜΑ’, ’ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ’, ‘ΧΑΛΚΗ ΙΙ’, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ’ και ‘ΤΣΑΤΑΛΤΖΑ’ επεστράφησαν κατά τα έτη 1959-1960. Τα : ‘ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ’ και ‘ΙΙ’ επεστράφησαν το 1964. Επεστράφη το 1959
