Μερική ΠΑΤΡΙΔΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΧΘΕΣ του αείμνηστου Ηλία Τσιτσιμπάση του "Δοξατινού"

Μερική ΠΑΤΡΙΔΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΧΘΕΣ

του αείμνηστου Ηλία Τσιτσιμπάση του "Δοξατινού"

Είναι ένα αφιέρωμα στα παιδιά και τα εγγόνια μας, αφού η καλπάζουσα τεχνολογική εξέλιξη του 20^ου αιώνα τείνει να αλλοιώσει αρνητικά όλα  εκείνα τα στοιχεία που συνιστούν τη ζωή και την εικόνα του πλανήτη- και του χωριού μας φυσικά, περιοριζόμενοι μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που δεν τον έζησαν. Το Δοξάτο με υψόμετρο μόλις τα 80 μέτρα, σφιχταγκαλιασμένο ένα γύρω από πανύψηλα βουνά και χαμένο στην όμορφη κοιλάδα του Στρυμόνα πορεύεται κάτω από την επίδραση τοθ Ηπειρωτικού όσο και Υγρού κλίματος χωρίς έντονες κλιματικές αλλαγές. Τότε ήταν άγνωστα τα θερμοκήπια, το Ελ Νίνιο και η Τρύπα του Όζοντος. Το μικροκλίμα του χωριού μας σχεδόν αμετάβλητο. Τα χιόνια σκέπαζαν τη γη, γύρω στα 10-20 εκ. του μέτρου. Το κρύο αισθητό αλλά ΚΑΜΠΑΘΚΟ (υποφερτό). Οι ετήσιες βροχοπτώσεις κανονικές ώστε να διατηρείται η στάθμη του νερού σε αρκετά φρέατα (πηγάδια) από την ύδρευση το ΔΟΞΑΤΟ. Το έργο υδροδότησης του χωριού μας, από τις πηγές του ΜΠΟΥΝΑΡΜΠΑΣΙ (Κεφαλάρι)μόλις ολοκληρώνονταν. Μια κάποια μικρή παραφωνία αποτελούσε η αιφνίδια νεροποντή (μπόρα)και η χαλαζόπτωση, πλην βραχείας διάρκειας. Τότε ο χείμαρρος, αδυνατώντας να απορροφήσει τον τεράστιο όγκο του νερού έσπαγε (εκτρεπόταν ) παρά το κοιμητήριο και ξεχυνόταν φουριόζικα μέσα από το κέντρο του χωριού. Αυτό το γεγονός ξεσήκωνε πολλούς, ιδιαίτερα νεαρούς, που έτρεχαν προς την ξύλινη γέφυρα , παρά το Ηλεκτρ. Εργοστάσιο του ΠΑΠΟΥΤΣΗ, γκιζερίζοντας  (πηγαινοερχόμενοι) θαυμάζοντας τους όγκους των φερτών υλών που κατέβαζε το ξηρόρεμα και συγκεντρώνονταν κυρίως στα στηρίγματα  της γέφυρας. Γέμιζε ο τόπος από κορμούς και κλαριά δέντρων και που με το σταμάτημα της νεροποντής και της αποστράγγισης των υδάτων αρκετοί εκ των περιοίκων της περιοχής μάζευαν τα διάσπαρτα ξύλα για το χειμώνα. Η εύφορη κοιλάδα το Στρυμόνα και των παραποτάμων που δικαιολογημένα προσέδωσαν στην Ανατολ. Μακεδονία το προσωνύμιο το Τρίγωνο του Καναδά. Αναφέρθηκα στην ξύλινη γέφυρα, γιατί μια άλλη γέφυρα εκ σκυροδέματος στον ΜΠΟΤΑΚΑ (περιοχή )προς ΔΡΑΜΑ , αποτελούσαν τα ακρότατα σημεία περιπάτου των νεαρών Δοξατινών, αφού κατά περίεργο τρόπο, εξ ενστίκτου; ορμώμενοι γύριζαν στο χωριό. Πιθανόν να οφείλετο στο γεγονός  ότι από το σημείο των γεφυρών δεν ήταν ορατό το καμπαναριό τ’ Αι- Θανάση. Τι το προκαλούσε, το ένστικτο, μια κάποια ακαθόριστη ανησυχία που ξεμάκρυναν. Ανερμήνευτο. Ας σημειωθεί πως εκείνα τα χρόνια ο Δοξατινός δύσκολα έφευγε από το χωριό. Οι ελάχιστοι που έφυγαν, κυρίως για λόγους σπουδών ετύγχαναν σχετικού θαυμασμού. Ας πάμε όμως στην τοπική πανίδα. Στο ζωικό βασίλειο σημειώνουμε , το ΛΥΚΟ ,το ΤΣΑΚΑΛΙ. τη ΝΥΦΙΤΣΑ και το ΛΑΓΟ. Η κυρά ΜΑΡΙΩ , Η Αλεπού δεν δίσταζε να επισκέπτεται τα κοτέτσια των παράμερων σπιτιών, ιδιαίτερα κατά το χειμώνα. Ο ΛΥΚΟΣ και το ΤΣΑΚΑΛΙ αποτελούσαν τους καθαριστές από τα  ΛΕΣΙΑ(ψοφίμια) που αποσυντίθεντο στα χωράφια. Η ΝΥΦΙΤΣΑ ήταν ο τρομοκράτης και ο εξολοθρευτής ποντικών, αρουραίων και συναφών ειδών. Στους πρώτους ανήκουν οι αλήτες των αγρών αλλά και των αύλειων χώρων των σπιτιών. Τα πανέξυπνα ΣΤΡΟΥΘΙΑ(σπουργίτες), τα οικόσιτα και ελεύθερα αδηφάγα ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ, ενώ οι άφθονες ΚΑΡΓΕΣ και οι ΚΟΥΡΟΥΝΕΣ είχαν επικηρυχθεί ως επιζήμια για τη γεωργία από το ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ αντί 5 δραχμών κατά κεφαλή. Πρόκληση για τους κυνηγούς. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου! Τέλος στην κατηγορία των Ωδικών πτηνών αφθονούσαν οι Καρδερίνες , τα Γαρδέλια , οι Φλώροι, οι Φανέτες , οι Σπίνοι και οι Σιταρήθρες. Δε ν υπήρχε σπίτι χωρίς κλουβί με το αγαπημένο τους πουλί. Ξεχωριστή ομάδα ήταν η σκερτσόζα ΣΕΙΣΟΠΥΓΙΔΑ (Σουσουράδα)και ο καλλικέλαδος ΚΟΚΚΙΝΟΛΑΙΜΗΣ η εμφάνισή τους προμηνούσε τον ερχομό ψύχους. Τέλος στα αποδημητικά είχαμε τους μόνιμους αγαπημένους επισκέπτες τα ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ και τους ΛΕΡΓΟΥΣ ωφέλιμα και τα δυο, με τις περίτεχνες φωλιές τους κάτω από γεισώματα των σπιτιών για τα πρώτα και στους  ΜΠΟΥΧΑΡΙΔΕΣ(καπνοδόχους) των ακατοίκητων σπιτιών , στους στύλους της ΔΕΗ και τα υψηλά δέντρα για τους δεύτερους. Ιδιαίτερη μνεία κάνω για τα διερχόμενα αποδημητικά, κυρίως ΠΑΠΙΕΣ –ΧΗΝΕΣ γιατί προκαλούσαν τους κυνηγούς και όχι τυχαία. Επιστράτευαν τους ΤΣΙΦΤΕΔΕΣ (δίκαννα) τα μονόκαννα και τις ταχύβολες ιταλικές ΜΠΕΡΕΤΕΣ. Πρώτος τρόπος κυνηγιού το ΓΚΙΟΛΙ (υδατοδεξαμενή). Διαμόρφωση μικρού χώρους στο ανάχωμα, ενός –δυο ατόμων με άνοιγμα προς το νερό σαν παρατηρητήριο. Ο περίφημος ΓΚΙΟΥΜΕΣ . Δυο-τρεις φλύαρες οικόσιτες πάπιες , δεμένες να παίζουν τον κράχτη για τα υπεριπτάμενα αποδημητικά , που κουρασμένα και πεινασμένα από το πολύωρο ταξίδι τους, ανταποκρίνονταν στο κάλεσμα  , ανυποψίαστα για το τί τους περίμενε στο ΓΚΙΟΛΙ. Άλλος τρόπος και πιο άνετος σαν πήγαιναν στα παραποτάμια ΤΣΑΙΡΙΑ (χορτολίβαδα)όπου οι αδημονούντες ΝΕΜΡΩΔ είχαν την ευκαιρία για «πυρομαδον» και πλούσια λεία. Δικαιολογημένα επέστρεφαν στο χωριό , νικητές και τροπαιούχοι, ζωσμένοι με αρμάθες πουλιών. Η ενέργειά τους αυτή δεν ήταν απερίσκεπτη, απλό hobby .τα σμήνη των πουλιών «εν ριπή οφθαλμού» εξαφάνιζαν στρέμματα σπαρτών, που μόλις βλάσταιναν. Στην κυριολεξία τα ΞΥΡΙΖΑΝ, καταστρέφοντας τη σοδειά . μόνο ντοκιμαντέρ του NATIONAL GEOGRAPHIC θα μπορούσε να σας πείσει. Δυστυχώς τα παιδιά κι εγγόνια μας . θα αρκεστούν σε φωτογραφίες, μια που η πανίδα άλλαξε , όπως όλα επί της γης υπάρχοντα.

Ηλίας Τσιτσιμπάσης