Ημέρες μνήμης για το Δοξάτο που οδηγεί σε περισυλλογή, αλλά και σε απόδοση τιμής

Με αφορμή την ιστορική επέτειο της 1^ης σφαγής των Δοξατιανών του 1913, επιχειρείται:

Ένα ταξίδι στα παλιά για να θυμούνται οι γεροντότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι.

Μια πορεία μακρινή αλλά όχι ξεχασμένη.

Σαλπάραμε για τα περασμένα με την καθοδήγηση και τη μαρτυρία των παλιών φωτογραφιών που μας δάνεισαν οι συντοπίτες και φίλοι μας Δοξατιανοί .

            Ήταν όντως επίπονη δουλειά για τον φίλο  και ακούραστο Κώστα Βιδάκη να επεξεργαστεί όλο αυτό το υλικό και να το παρουσιάσει σε ψηφιακή μορφή.

Τα κείμενα ήταν δημοσιευμένα και μη θέματα της εφημερίδας, κείμενα από τις εργασίες καθηγητών και μαθητών του Γυμνασίου Δοξάτου αλλά και προσωπικές εργασίες εκπαιδευτικών των σχολείων μας, καθώς και στοιχεία από τα έντυπα των τουριστικών οδηγών Δοξάτου.

Στη μακρινή διαδρομή μας ταξίδεψε με τον γλαφυρό λόγο αλλά και  την ξεχωριστή προσωπικότητά της η φίλη, συντοπίτισσα και πετυχημένη δημοσιογράφος της κρατικής τηλεόρασης Μάρα Τοπαρλάκη.

Και τι δεν είδαν οι καλοί μας φίλοι, που  τιμούν πάντα τις εκδηλώσεις μας.

Από τα προϊστορικά χρόνια το Δοξάτο δηλώνει την παρουσία του στην ευρύτερη περιοχή. Σημαντικές επιγραφές λατινικές και ελληνικές μαρτυρούν  μια   εύρωστη κώμη στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια με ισχυρή οικονομία,  εμπόριο, αλλά και αξιόλογο ελληνικό πολιτισμό. Αναφέρεται το εύφημο  πόλισμα  Δοξάτου σε κώδικες και χειρόγραφα στα Βυζαντινά χρόνια και συνεχίζεται η ιστορία με αναφορές  ξένων και Ελλήνων περιηγητών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Η γεωγραφική θέση και η ισχυρή οικονομία δημιουργούν υποδομές για την παρουσία και τη μόνιμη εγκατάσταση εμπόρων και μαστόρων από την Ήπειρο, και τη Δυτική Μακεδονία. Ακολουθούν Χαλκιδικιώτες μετά την εθνική εξέγερση και την άτυχη έκβασή της . Όπως όλη Μακεδονία έτσι και το Δοξάτο και η ευρύτερη περιοχή ήταν δύσκολο να αγωνιστεί ενάντια στον Τούρκο δυνάστη, γιατί πολύ γρήγορα  τα στρατεύματα κατοχής κατέστειλαν τις εξεγέρσεις και προχωρούσαν σε εξόντωση του πληθυσμού. Έδωσε όμως η  περιοχή αγωνιστές και προσωπικότητες που έδρασαν στη Νότια Ελλάδα.

Από τα 1870 όμως και μετά την ίδρυση της εξαρχικής εκκλησίας της Βουλγαρίας αντιλαμβάνονται οι φωτισμένοι ιεράρχες την αναγκαιότητα της ισχυροποίησης του ελληνικού έθνους  μέσα από την παιδεία, την εκκλησία τον πολιτισμό αλλά και την οικονομία.  Έζησε το Δοξάτο στιγμές και εποχές λαμπρές με φιλεκπαιδευτικές εταιρείες και ομίλους που διακόνησαν το πνεύμα, τις τέχνες και τα γράμματα. Οικοδομήθηκε ναός περικαλλής προφανώς πάνω σε βυζαντινό ναό και τιμήθηκε ο στύλος της Ορθοδοξίας Άγιος Αθανάσιος.

Πρόκριτοι και απλοί Δοξατιανοί αγωνίστηκαν στο πλευρό μεγάλων Μακεδονομάχων. Αρχοντικά και άλλα δώματα σπιτιών υπηρέτησαν και περιέθαλψαν αγωνιστές.

Γιόρτασαν  οι Δοξατιανοί με συγκρατημένη αισιοδοξία το σύνταγμα που προέκυψε από το κίνημα των Νεότουρκων. Όλα αυτά τα χρόνια κατάφερναν παρά τη σκλαβιά να διακριθούν στα γράμματα, στο εμπόριο, έτσι  ώστε δίπλα στους Οθωμανούς μπέηδες να  βλέπει κανείς και τους χριστιανούς που ήθελαν  να δείξουν αυτήν την οικονομική και πνευματική  ακμή  αντιγράφοντας τους ξένους αστούς  και φέρνοντας  την πολυτέλεια και τα αστικά στοιχεία στο Δοξάτο.

Δείγματα αυτής της αστικοποίησης υπάρχουν στο Δοξάτο  ιδιαζόντως πολλά . Ξεκινώντας από τα γράμματα και τον πολιτισμό, την ενδυμασία, την αρχιτεκτονική και ρυμοτομία αλλά και όλο τον τρόπο ζωής.

Εθνικοί αγώνες

Βαλκανικοί πόλεμοι. 1912-1913

Κατά τον 1^ο Βαλκανικό και ενώ ελευθερώνεται η Θεσσαλονίκη πέφτουν στα χέρια των Βουλγάρων Ελληνικότατες περιοχές, όπως το Μοναστήρι και η Ανατολική Μακεδονία.

Κατά το 2^ο Βαλκανικό και λίγο πριν την εκπνοή της μακραίωνης σκλαβιάς το Δοξάτο και οι κάτοικοί του ζει μια τραγωδία. καταστρέφεται ολοκληρωτικά και σφαγιάζονται οι κάτοικοί του. 30 Ιουνίου 1913

Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος 1914-1918

Η περιοχή δοκιμάζεται και πάλι από τους Βουλγάρους, που εισβάλλουν χωρίς πόλεμο και αρχίζει μια περίοδος στερήσεων και πείνας. Ακολουθεί η 1^η ομηρία.

Ο Βενιζέλος συγκινείται από το δράμα των κατοίκων της περιοχής και με την πίεση των συμμάχων  μετά το κίνημα της Άμυνας μπαίνει  η Ελλάδα στον πόλεμο το 1917. Νικήτρια δύναμη η Ελλάδα και περιμένει δικαιολογημένα τους καρπούς των αγώνων της. Άντ’  αυτού ζει το δραματικότερο γεγονός της ιστορίας της

  Τη Μικρασιατική καταστροφή.

Η περιοχή μας κατακλύζεται από δημιουργικούς πρόσφυγες, που γρήγορα με τις προοδευτικές τους ιδέες, τη γνώση της τεχνολογίας, αλλά και την ενασχόληση με την καπνοκαλλιέργεια και το εμπόριο, δίνουν μια νέα ώθηση στη βιοτεχνία και το εμπόριο.

Ανάμεσά τους ο Τατιανός Ιωάννου, Σαράφης, ζωέμπορος από την Θράκη.

Απόστολος Παπουτσής, κυλινδρόμυλοι, επισείρηση ηλεκτροφωτισμού και κινηματογράφος.

Φίλιππος Φραγκούλης, κυλινδρόμυλοι.

Νάννου και Χατζηκωνσταντίνου, ρακοκάζανα και αεριούχα ποτά

Μαυρομιχάλης, Μαλέας, κεραμοποιεία.

Πολλοί καπνομεσίτες

Καλλιτεχνικά  επαγγέλματα: φωτογράφοι, επιπλοποιοί, και πολλά ατελιέ για το προσεγμένο ντύσιμο γυναικών και ανδρών. Κέντρα διασκέδασης. Καλλιτέχνες μουσικοί και ζωγράφοι έρχονται από πολλά μέρη για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους Δοξατιανούς.

σαγματοποιοί, τενεκετζίδικα, πεταλωτήδες για το άλογο και την καλλιέργεια του καπνού

Μεγάλα εμπορικά κέντρα και πολλές γαλακτομικές επιχειρήσεις, ζαχαροπλαστεία.

 

Από το 1916 δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την εμφάνιση συνεταιρισμών έχοντας το  πρότυπο  των Αμπελακίων.

Στο Δοξάτο το 1919 ιδρύεται ο συνεταιρισμός «Ευδαιμονία». Ακολουθούν αργότερα «η Δήμητρα», «η Πρόοδος» και άλλοι.

 

1935 φιλοξενούνται κινηματίες Βενιζελικοί σε σπίτια φιλόξενων Βενιζελικών προσφύγων. Πιέσεις και υποχρεώσεις σε νέους για ομοιόμορφη προσκοπική ενδυμασία. Ο Δημήτρης Φραγκούλης θυμάται έντονα την άρνησή του , φορούσε όμως  την τσολιαδίστικη στολή και κρυβόταν στο φούρνο του Ζιγγίλη φοβισμένος από τις ανιχνευτικές εμφανίσεις των αεροπλάνων.

 

2^ος Παγκόσμιος πόλεμος.

Δοξατιανοί μάχονται στα βουνά της Β. Ηπείρου. Άλλοι τηλεγραφητές, πολλοί στο πυροβολικό και στις αναχαιτίσεις αεροπλάνων. Κατορθώματα και επιτυχίες διηγείται αργότερα ο Στέφανος Ελμπασίδης, και δικαιολογημένα  γιατί αναχαίτισε και κατέρριψε εχθρικό αεροπλάνο.

Άλλοι βρέθηκαν στη μάχη της Κρήτης. Ανάμεσά τους προσμετράται στα θύματα και ο Χατζηβασιλείου και επιζώντες ο Σωτήρης Καρατζόγλου.

Το 1941 Ο συνεταιρισμός Ευδαιμονία προσφέρει χρηματικό ποσό για τον αγώνα.και μετά την είσοδο των Γερμανών και παρά την σθεναρά άμυνα του στρατού στην περιοχή μας, εισέβαλαν για τρίτη φορά οι Βούλγαροι και επέβαλλαν σκληρότατη κατοχή. Γρήγορα δημιουργήθηκε αντιστασιακό κίνημα, γιατί οι Δοξατιανοί γνώριζαν και βίωναν τα μέτρα, τους περιορισμούς, την πείνα , αλλά και γιατί η παρουσία των ορμητικών και επαναστατικών προσφύγων με τις επαναστατικές  ιδέες και την προσπάθεια  επικράτησης του Ρώσικου κομμουνιστικού καθεστώτος, οδήγησαν σε ένα ακόμη ολοκαύτωμα. Πλήρωσαν πάλι οι Δοξατιανοί βαρύ φόρο αίματος και έζησαν τα σκληρά αντίποινα της βολγαρικής αρχής. Κανείς όμως δεν λύγισε και κανείς δεν απαρνήθηκε την ελληνικότητά του. Γι΄ αυτό και δικαιολογημένα αποδόθηκε ο τίτλος αργότερα της μαρτυρικής πόλης, αλλά και της ηρωικής, μαζί με τον Πολεμικό Σταυρό Α ΄ τάξεως και το χρυσό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών.

Κορυφαίο γεγονός στο Δοξάτο η πανήγυρη προς τιμήν του Αγίου Αθανασίου και οι ιπποδρομίες. Αρχαιότερες ιπποδρομίες στον κόσμο.

Σήμερα το όνομα των «Φιλίππων»  παραπέμπει στο όνομα της ποδοσφαιρικής ομάδας.

 

Αλλά συνεχίζεται και η πλούσια πολιτιστική παράδοση της «Φιλεκαπαιδευτικής Εταιρίας» του 1874.

Με χορευτικά τμήματα, τμήματα Αγιογραφίας και Ζωγραφικής.

Τμήμα παροδοσιακού κεντήματος

 Εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας

Διμηνιαία έκδοση εφημερίδας

Ηλεκτρονική σελίδα στο Διαδίκτυο.