29 Σεπτέμβρη 41

 

Η Βουλγαρική παρουσία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ως στρατιωτική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

               ( από  τις πρώτες αντιστασιακές ένοπλες εξεγέρσεις ενάντια στον Άξονα

            στο Δοξάτο Σεπτέμβρη του 1941)

 

Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα παρατηρήθηκε κάτι περίεργο στα παγκόσμια πολεμικά χρονικά. τρεις μεραρχίες στρατού στης Βουλγαρίας ακολούθησαν τα γερμανικά στρατεύματα και χωρίς να ρίξουν τουφεκιά, χωρίς να πάρουν μέρος σε καμιά μάχη κατά του Ελληνικού στρατού κατέλαβαν την περιοχή μεταξύ των ποταμών Νέστου και Στρυμόνα. Οι Βούλγαροι εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου στην πλειοψηφία (95%) ζούσαν Έλληνες. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία αλλά και Γερμανικές πηγές.

            Το γεγονός της παραχώρησης των περιοχών αυτών ήταν ως αντάλλαγμα για την προσχώρηση των Βουλγάρων στον Άξονα. Και σίγουρα ικανοποιούσε την πάγια αλυτρωτική πολιτική της Σόφιας να επεκταθούν στις βορειοελλαδίτικες ακτές του Αιγαίου και να εξαφανίσουν το Ελληνικό στοιχείο.

Άμεσος στόχος της Βουλγαρικής πολιτικής ήταν η πλήρης ενσωμάτωση των κατειλημμένων εδαφών.

Οι μέθοδοι εφαρμογής των σχεδίων  γνωστοί:

Σφαγές, αναγκαστικοί μαζικοί εκτοπισμοί, κτηνώδη αντίποινα, δήμευση περιουσιών, κατάσχεση ταμείων και αρχείων και εκδίωξη υπαλλήλων.

3 Μαΐου με απόφαση Βουλγαρικού Υπουργικού Συμβουλίου συστάθηκε Διοίκηση Αιγαίου με πρωτεύουσα την Ξάνθη, 11 περιφέρειες και 3 στρατιωτικές διοικήσεις

Ο Εκβουλγαρισμός επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση νέων πολιτικών, στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών καθώς και οικονομικών, θρησκευτικών και εκπαιδευτικών.

Για την επιτυχία των πολιτικών τους σχεδίων έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στον εκβουλγαρισμό τριών βασικών κρατικών  θεσμών.

 

            ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ-    ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- και την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

            -Προχώρησαν σε μέτρα για αφελληνισμό με απελάσεις ελλήνων μητροπολιτών και ιερέων (63) και 58 ιερείς έχασαν τη ζωή τους αφού κακοποιήθηκαν

Στη διάρκεια της κατοχής η Εκκλησία υπάχθηκε σε Βουλγαρικές μητροπόλεις, διοικούμενες από αρχιερατικούς επιτρόπους. Επιβάλλεται η Βουλγαρική Εξαρχική Εκκλησία με βουλγαρικό εορτολόγιο, βουλγαρικό τυπικό στις ιερουργίες και η βουλγαρική γλώσσα.

Τοποθετούνται Βούλγαροι κληρικοί στη θέση των απελαθέντων με σωρεία παραβάσεων και οικονομικής εκμετάλλευσης. Κατασχέθηκαν εκκλησιαστικές περιουσίες, αρχεία ναών και μοναστηριών και αφαιρέθηκαν εικόνες, άμφια, χρυσά και αργυρά σκεύη, χαλιά, έπιπλα ,βιβλία και χειρόγραφα. (Χειρόγραφα της μονής Εικοσιφοίνισσας βρίσκονται ακόμη σε βουλγαρικά χέρια)

 

-Επίμονη αφομοιωτική πολιτική ασκήθηκε στο χώρο της Εκπαίδευσης. Στόχος τους τα Ελληνόπουλα και τα παιδιά των πομάκων. Απαγορεύουν την Ελληνική Γλώσσα, τοποθετούν Βουλγάρους νομάρχες , δημάρχους και κοινοτάρχες.. Απελαύνουν όσους θεωρούν επικίνδυνους, (κληρικούς, μορφωμένους, εύπορους εμπόρους κ.ά.),

 Απαγορεύτηκε η λειτουργία Ελληνικών σχολείων, εκτοπίζονται έλληνες εκπαιδευτικοί και καταστρέφονται τα εποπτικά μέσα τω σχολείων. Έρχονται Βούλγαροι δάσκαλοι και με επιμίσθιο 50% επιπλέον των αποδοχών τους. Απαγορεύεται η λειτουργία των τυπογραφείων, εφημερίδων και άλλων εκδόσεων και δίνουν αντίθετα προνόμια σε όσους δήλωναν Βουλγαρική εθνικότητα.

-Στην Οικονομία

Επιβάλλεται παντού το νόμισμα το βουλγαρικό, το λέβα και γίνεται προσπάθεια

η καλλιέργεια καπνού υψηλής ποιότητας στην περιοχή και η ανάπτυξη του εμπορίου λαδιού, σιτηρών, φρούτων και λαχανικών να ενισχύσει τη βουλγαρική οικονομία

Το βουλγαρικό καθεστώς όμως προχωρά σε μέτρα οικονομικής εξόντωσης με  τον περιορισμό  των δραστηριοτήτων των Ελλήνων.

Δημεύονται περιουσίες και απαλλοτριώνονται επιχειρήσεις (ηλεκτρικοί σταθμοί, αλευρόμυλοι κ.ά για την περιοχή). Θερίζουν οι παραγωγοί με την επιτήρηση αστυνομικών αρχών και παραδίδουν το 90% της παραγωγής τους. Το ίδιο και στα καπνά, αγοράζουν σε τεχνητά χαμηλές τιμές οι έμποροι Βούλγαροι και τα συγκεντρώνουν όλα στο βουλγαρικό εργοστάσιο στην Ξάνθη.

 

-Το ελληνικό στοιχείο συμπιέζεται με απελάσεις αλλά και εθελοντικές μεταναστεύσεις. Πολλές φορές οι βούλγαροι διευκόλυναν την έξοδο αυτή  των κατοίκων που τους θεωρούσαν επικίνδυνους. Μαζικές έξοδοι σημειώνονται το Νοέμβρη του 1941 μετά τα αντίποινα κατά του άμαχου πληθυσμού, που ακολούθησαν την εξέγερση της περιοχής .

Οι Βούλγαροι προχωρούν ακόμη και σε βίαιο εποικισμό.

Εξαθλιωμένοι Βούλγαροι και τσιγγάνοι κατακλύζουν την περιοχή με ληστρική συμπεριφορά Αυτά τα ρεύματα εποίκων αποχωρούν οριστικά  μετά το πέρας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.

 

Περίπου 60.000 άτομα πέρασαν το όρια του Στρυμόνα  για την Γερμανοκρατούμενη υπόλοιπη Ελλάδα. Και  όπως όλοι με παράπονο διηγούνται  εκεί έβλεπε κανείς   μαγαζιά, προϊόντα και βιτρίνες

Στη σκληρή Βουλγαρική κατοχή επικρατούσε υποχρεωτικός  υποσιτισμός χωρίς τα βασικά τρόφιμα, ληστείες, κακοποιήσεις ατόμων, βιασμός γυναικών, επιβολή προστίμων, συλλήψεις, βασανισμός, διαρπαγές πολυτίμων αντικειμένων κατά τη διενέργεια δήθεν έρευνας για κρυμμένο οπλισμό, αγγαρείες

και τα γνωστά:

Τάγματα εργασίας

Πολλοί άνδρες των κλάσεων  1940-41 της περιοχής στέλνονται  στη Βουλγαρία για αγγαρείες με ελάχιστα τρόφιμα και πολλές κακοποιήσεις . Αργότερα και άλλοι οδηγούνται στην ομηρία  Δουλεύουν σκληρά για τη διάνοιξη δρόμων και στα νταμάρια. Μαστίζονται από λοιμώδεις ασθένειες και πολλοί εξοντώνονται. Για μια ακόμη φορά στην πολύπαθη περιοχή του Δοξάτου μένουν μόνες οι γυναίκες για τη δύσκολη καλλιέργεια του καπνού.

 

 

 

            Από τις πρώτες μέρες κατοχής στην περιοχή της Δράμας  εκδηλώθηκε αντιστασιακό κίνημα.

. Το Βουλγαρικό καθεστώς κατοχής στρατιωτικό και πολιτικό ήταν από τα πιο σκληρά που επιβλήθηκαν στην Ευρώπη.

 Κάτω από αυτή τη διπλή κατοχή, έχοντας βέβαια και τις εμπειρίες από προηγούμενες εισβολές και καταστροφές όπως αυτής του 1913 αλλά και  του 1916-18  με την ομηρία στη Βουλγαρία και τα καταναγκαστικά έργα, οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής μαζί με επαναστατικούς πρόσφυγες που είχαν εν τω μεταξύ ριζώσει στα φιλόξενα αυτά μέρη, οργανώνουν επαναστατικές ομάδες.

Ιδρύεται με πρωτοβουλία του Μ.Γ του Κ.Κ.Ε η οργάνωση «Φιλική Εταιρία» με σκοπό τη δημιουργία μυστικών ενόπλων ομάδων κρούσης, που ονομάστηκαν «Ιερός Λόχος». Αυτές οι ομάδες ενισχύθηκαν από πόντιους οπλαρχηγούς.

            Γνωστή η ομάδα του Τσαλ- Νταγ στα όρη της Λεκάνης, που προετοίμαζε όλο το καλοκαίρι του 41 την ένοπλη αντιστασιακή  δράση, που είναι και η πρώτη στην Ευρώπη ενάντια στον Άξονα.

Η οργάνωση της αντίστασης προχωρούσε συστηματικά με σκοπό:

Τη συγκέντρωση οπλισμού και πυρομαχικών

Τη δημιουργία καταφυγίων και πρόχειρων νοσοκομείων.

Ανατίναξη γεφυρών, όπως αυτής του Παρανεστίου για να αποκοπεί η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει με την Ξάνθη.

Σεπτέμβρης του 1941

Στη Δράμα σημειώθηκαν συντονισμένες επιθέσεις ανταρτών με την ανατίναξη του εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού και στο Δοξάτο με την πυρπόληση του κτιρίου της Αστυνομίας και το θάνατο 4 χωροφυλάκων. Προχώρησαν μάλιστα και στο κοινοτικό κατάστημα, όπου ήταν ο Βούλγαρος Νομάρχης Γεωργήγκεφ και άλλοι

(παρά τις αντίθετες εντολές)

Η άμεση ωστόσο κινητοποίηση των Βουλγαρικών αρχών, το γεγονός ότι δεν έπαυε να είναι αποσπασματική η δράση και όχι σε εκτεταμένη περιοχή, η λαθεμένη τακτική (διαβουλεύσεις με Βουλγάρους για τη διάδοση της πληροφορίας, ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να επέμβει και να απελευθερώσει την Ελλάδα) και σίγουρα τα μέσα καταστολής και τα αντίποινα σε βάρος του ανδρικού πληθυσμού κατέπνιξαν την εξέγερση.

 

Τα θύματα στην ευρύτερη περιοχή υπολογίζονται σε 2500-3000.

Τα μαρτυρικό Δοξάτο, που είχε γνωρίσει και παλιότερα τη μανία των Βουλγάρων,   πλήρωσε και πάλι βαρύ φόρο αίματος.

Το πρωί της 29^ης Σεπτέμβρη άρχισε η συγκέντρωση τω κατοίκων στο Σχολείο. Εκεί ξεχώρισαν άνδρες από τα γυναικόπαιδα. Τους έδεσαν με συρματοπλέγματα στα χέρια πισθάγκωνα και περίμεναν να νυχτώσει. Μόλις έπεσε το σκοτάδι, άρχισαν κατά ομάδες να τους οδηγούν έξω από το χωριό , στη θέση που είναι σήμερα το μνημείο.

Τα πολυβόλα κροτάλιζαν όλη τη νύχτα. Τα άψυχα κορμιά έπεφταν πάνω στους προηγούμενους. Πατέρας πάνω στο γιο. Αδελφός στον αδελφό. Λίγο πιο πριν μάλιστα  τους ρώταγαν:

«Μήπως είναι κανείς Βούλγαρος»;

Κανείς δεν αποποιήθηκε τη ελληνική ταυτότητα για να γλιτώσει την εκτέλεση, επέλεξαν συνειδητά το θάνατο και την αξιοπρέπεια από τη ζωή και τη λιποταξία.

Πλήρωσαν μάλιστα για την «κατανάλωσιν φυσιγγίων  εκτελέσεως»

Η προσφορά του ελληνικού λαού στη Βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία και κυρίως των κατοίκων του Δοξάτου είναι τεράστια. Η αντίσταση και ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων στα αντίποινα συγκινεί πολλούς και γράφεται μάλιστα και σε βουλγαρική δημοσίευση ότι:

 «Οι Βουλγαροφασίστες προκάλεσαν μεγάλη αιματοχυσία και τρομοκρατία στον αθώο ελληνικό πληθυσμό»

Σήμερα είναι γνωστότερες κάποιες άλλες περιοχές για τους αγώνες τους, αν και είχαν λιγότερα θύματα, απαιτώντας και διεκδικώντας αποζημιώσεις από τους Γερμανούς.

Για την περίπτωση όμως του Δοξάτου δεν υπήρξε ούτε μια σκέψη ηθικής αποκατάστασης και μιας επίσημης συγνώμης που θα αλάφρυνε το χώμα των μαρτυρικών ηρώων.

 

Και στην όποια  σύγκριση διακρίνει κανείς τη μεγάλη διαφορά  Γιατί οι Γερμανοί αναγνώριζαν τουλάχιστον ότι βρίσκονται σε μια ξένη χώρα, ως δύναμη κατοχής, ενώ αντίθετα οι Βούλγαροι διακήρυσσαν ότι βρίσκονται σε «απελευθερωμένο βουλγαρικό έδαφος».

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που το Δοξάτο δέχεται συνέχεια τις επιθέσεις των βορείων γειτόνων;

Η οικονομική ευμάρεια που απορρέει από την καλλιέργεια  και το εμπόριο του καπνού, η επιμονή των κατοίκων του Δοξάτου στην ελληνική γλώσσα και ελληνική Ορθοδοξία. αποτελούν σημείο τριβής στις σχέσεις των ομόρων λαών εδώ και πολλά χρόνια. Εμπόδιο στα κατακτητικά σχέδια τους σχέδια, αλλά και δέλεαρ.

 

 Το βιοτικό επίπεδο, η αρχιτεκτονική των οικιών και ο συνολικός τρόπος ζωής δίνει σημαντικά δείγματα πρώιμης αστικοποίησης.

Κώμη με έντονα πολιτιστικά κέντρα όπως:

Θαυμάσια εκπαιδευτήρια (1909), αναγνωστήριο, περικαλλή Ναό με πετρόκτιστο καμπαναριό και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο και άλλα παρεκκλήσια που σφυρηλατούσαν και χαλύβδωναν την εθνική συνείδηση και επέμεναν στη γλώσσα την ελληνική αλλά και την παράδοση. Διετράνωναν συνέχεια την ελληνική ταυτότητα, προτιμώντας την αξιοπρέπεια και την ελευθερία παρά την σκλαβιά και την υποταγή.