ομιλία για τη Σμύρνη

 

Η  Σμύρνη

 

Τα παλιά χρόνια

Ο Γάλλος αρχαιολόγος Jardi  γράφει:

«Κατά τον ΣΤ΄ αιώνα δεν υπήρχε άλλη ελληνική περιφέρεια, που θα μπορούσε να συναγωνιστεί την Ιωνία τόσο στην πνευματική της ανάπτυξη, όσο και στην οικονομική ευρωστία». Την ίδια περίοδο που οι Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας με δυσκολίες προσπαθούσαν να βγουν από την ημιβαρβαρότητα Οι Ίωνες πιστοί στον πολιτισμό του Αιγαίου και των επιτεύξεων της Ανατολής, πλούτιζαν με τη δουλειά τους και χαίρονταν τα αγαθά της ευφορίας και της ειρήνης. Ενδεικτικό είναι, πως η λέξη ειρήνη, που την αποδέχτηκαν όλοι οι Έλληνες είναι Ιωνικής προέλευσης. Ο  Ηρόδοτος λέει, ότι οι Ίωνες έκτισαν τις πολιτείες τους κάτω από το καλύτερο κλίμα του κόσμου, που γνώρισε. Πλήθος είναι ακόμη οι   περιηγητές, που εκθειάζουν την Ιωνία και κυρίως τη Σμύρνη.(Σατωβριάνδος -  Φλωμπέρ).

           

Στο σημερινό αφιέρωμα θα επιχειρήσουμε ένα οδοιπορικό στη Σμύρνη των τελευταίων αιώνων, για να παρακολουθήσουμε την πορεία του πολυάριθμου ελληνικού στοιχείου, που μέσα στις πλέον αντίξοες συνθήκες κατάφερε, να κυριαρχήσει στην πνευματική, κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης.

Κεντρικοί σταθμοί στο οδοιπορικό  αυτό:

 

Α. Τα χρόνια ακμής του ελληνικού πληθυσμού

            -χρόνια αληθινά ευτυχισμένα στο καύχημα της Ιωνίας με την ελληνική παιδεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

-την πνευματική κίνηση και τον ελληνικό τύπο, τα θέατρα

- την οικονομία και το εμπόριο

Β. Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν μετά την απόβαση του Ελληνικού στρατού έως την τελική καταστροφή.

Τον δραματικό επίλογο 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Τα Σχολεία της Σμύρνης

Όταν μαύρα σκοτάδια ζώσανε τη Ρωμιοσύνη, ανοίχτηκε το 1707 το πρώτο σχολείο στη Σμύρνη.

Και από την κατάργηση και μετά του παιδωμαζώματος, χαλαρώθηκαν η βία και οι καταπιέσεις και άρχισαν να ιδρύονται σχολεία σε μεγάλες πόλεις

Η Εκκλησία όλο αυτό το διάστημα διατηρούσε μέσα από την ορθόδοξη πίστη  την  ελληνική γλώσσα και συνέβαλε στην τόνωση παράλληλα με το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων και την  αφύπνιση της εθνικής συνείδησης.

Το 1743 λειτούργησε η ξακουστή  «Ευαγγελική Σχολή» με τα παραρτήματά της,

-Τη βιβλιοθήκη, σχεδόν σαράντα χιλιάδων τόμων

-Το Μουσείο με τρεις χιλιάδες εκθέματα (αγάλματα, επιτύμβιες στήλες και πλούσια συλλογή 15.000 νομισμάτων)

Το 1747 τέθηκε κάτω από την προστασία της Μ. Βρετανίας.

Συντηρούνταν από ενοίκια ακινήτων , υποτροφίες μαθητών, εισιτήρια,, ελέγχους και τίτλους μαθητών, δωρεές, εράνους τόκους και  προσφορές της δημογεροντίας.

Δίδαξαν ο Θ. Καΐρης, Βενιαμίν Λέσβιος, Και φοίτησε ο Αδαμάντιος Κοραής.

1803 ιδρύθηκε «Νέα Δημόσια Σχολή» που μετονομάστηκε σε

 «φιλολογικό Γυμνάσιο». Δίδαξαν Κ. Κούμας, Κ. Οικονόμου κ.ά

Λίγο μετά την επανάσταση του 1821 και τις σφαγές στη Σμύρνη η Ευαγγελική Σχολή διέκοψε τη λειτουργία της . Μετά το 1828 αποκαταστάθηκε η γαλήνη και άρχισε πάλι η λειτουργία της. Το 1844 κάηκε πάλι, αλλά ανοικοδομήθηκε γρήγορα και άρχισε τη λειτουργία της.

Δημιούργησε ακόμη πολλά παραρτήματα και ανεξάρτητη   εμπορική σχολή.

Υπήρχαν ακόμη πολλά κοινοτικά και ιδιωτικά σχολεία

Αλληλοδιδακτικό σχολείο και ελληνογαλλικό  Λύκειο.

Δημιουργούνται χωριστά σχολεία θηλέων. Το 1830 δημιουργήθηκε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο θηλέων που στεγάστηκε αργότερα στον περίβολο του μητροπολιτικού ναού της αγίας Φωτεινής και λειτουργούσε με έξοδα της εκκλησίας.

Αντιλαμβάνονται την σπουδαιότητα της γυναικείας μόρφωσης και γύρω στα 1900 όλα τα κορίτσια μαθαίνουν γράμματα.

Υπήρχαν ακόμη πάνω από 20 ιδιωτικά παρθεναγωγεία.

Και το 1881 το αριστοκρατικό «Ομήρειο Παρθεναγωγείο»

 

Σύλλογοι και σωματεία

Η πνευματική κίνηση στη Σμύρνη και στα περίχωρα συμπληρωνόταν από τη δραστηριότητα πολλών συλλόγων φιλεκπαιδευτικών, μουσικών, γυμναστικών  κ.α

Με ωραίους και υψηλούς στόχους, όπως: την ίδρυση αναγνωστηρίων  και εντευκτηρίων για διαλέξεις

Λέσχες που ασχολούνταν όχι μόνο με τα επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα, αλλά και πλούσιο κοινωνικό έργο.

Γυμναστικοί σύλλογοι για να αποκτήσουν οι νέοι γερά και άλκιμα σώματα.

Λέει ο Χρυσόστομος: ότι «επιτέλεσε μέγα έργο ο Πανιώνιος με το να εμπνεύσει στους νέους την αγάπη του ύδατος και του αναπεπταμένου αέρος και του ελεύθερου φωτός, τον έρωτα για την ρυθμική κίνηση και προς την γυμναστική»

Δεν πρέπει να παραλείψει κανείς το Ελληνικό ορφανοτροφείο της Σμύρνης. Με νυκτερινή σχολή. Διδασκαλείο

 

 

Οικονομική ζωή

Στις εύφορες παραλίες της Δ. Μ. Ασίας ο ελληνικός πληθυσμός προοδεύει στη γεωργία, στη βιομηχανία και το εμπόριο.

 Οι έλληνες χρησιμοποιούσαν γεωργικές μηχανές και υπήρχε ιδιαίτερη ανάπτυξη. στην ελιά, στον καπνό, στο αμπέλι και τη συκιά

Οι τεράστιες ποσότητες των προϊόντων της γεωργίας οδήγησαν στην μεταποίηση και από τη βιοτεχνία στη βιομηχανία.

-Η μεταποίηση της ελιάς σε λάδι, βρώσιμες ελιές και σαπούνι.

-Του σιταριού σε αλεύρι  και ζυμαρικά

-Του σταφυλιού σε κρασί, σταφίδα και οινοπνευματώδη ποτά.

-Του μαλλιού και του βαμβακιού σε νήματα και υφάσματα

-Των κουκουλιών σε μεταξωτά κ.ά

76%εργοστασίων ήταν ελληνικά.

Η ανάπτυξη αυτή διαμορφώθηκε μέσα σε ένα κλίμα  παντελούς κρατικής αδιαφορίας. Και  οι Έλληνες  όπως παντού έτσι και εδώ, εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο την προαιώνια αρετή της φυλής, του εμπόρου και μεταπράτη.

Η περίφημη προκυμαία της Σμύρνης Και είναι η βάση και το ορμητήριο, από το οποίο, προωθείται ο ελληνικός πληθυσμός και το εμπόριο.

Το εξαγωγικό εμπόριο της Σμύρνης είναι από τα πιο σημαντικά της Μεσογείου Γύρω στα 2.500 ατμόπλοια και 3.000 ιστιοφόρα άραζαν κάθε χρόνο στο λιμάνι.

Καραβάνια έφερναν στις αποθήκες και τα καταστήματα των ελλήνων βαμβάκια, νήματα, μαλλιά άγκυρας, περσικά χαλιά, βαφές, φαρμακευτικά είδη, κερί, σπόγγους , κριθάρια , δέματα καπνού, λάδια, κρασιά, σύκα σταφίδες όλα με προορισμό την Ευρώπη.

Και από την άλλη προσορμίζονταν τα καράβια με μετάξια Βενετίας, αργυρόχρυσες στόφες Λυών, λουλάκι από Άγιο Δομήνικο , ζάχαρη, καρυκεύματα από Αμερική και χαρτιά, υαλικά, σίδερο εργαλεία κ.ά

Στο λιμάνι ήταν και τα γραφεία, οι εταιρείες, αντιπροσωπείες, τα προξενεία, πρακτορεία, ασφαλιστικές εταιρείες, χρηματιστήριο και κέντρα ,καφενεία λέσχες κ.α

Αρχιτεκτονική

Ως αληθινό σταυροδρόμι πολιτισμών, θρησκειών και μυστηρίων η Σμύρνη συγκεντρώνει από τον 16^ο αιώνα ευρωπαίους, που κατοικούν στον Φραγκομαχαλά

Από τον 19^ο αιώνα προσελκύει μια πλούσια ευρωπαϊκή ελλίτ και από το 1855, έρχονται Έλληνες από όλη την Ελλάδα και από τα μέρη, που ήταν υπόδουλα ακόμη, μετά από ευνοϊκές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Έργα υποδομής που έγιναν από ξένους και που συντελούν στην ανάπτυξη και το εμπόριο:

Το φωταέριο, η ύδρευση, το σιδηροδρομικό δίκτυο που ενώνει τη Βαγδάτη με τη Σμύρνη και το νέο λιμάνι.

Ο Φραγκομαχαλάς ως εμπορικό κέντρο  περνά στους Έλληνες και Αρμενίους και η ξακουστή «Ευρωπαϊκή οδός» συγκεντρώνει τα ωραιότερα και πλουσιότερα μαγαζιά, καλλιτεχνική κίνηση, εργαστήρια ζωγράφων , φωτογράφων, τυπογραφεία κ.ά

Το στυλ το αρχιτεκτονικό, που επικρατεί, είναι ο νεοκλασικισμός, κυρίως όμως ένας εκλεπτυσμένος εκλεκτικισμός seconde Empire ( Beaux Art) με αναφορές στο  πλούσιο ανάγλυφο ρεπερτόριο του μπαρόκ.

Αξιόλογα Αρχιτεκτονικά έργα:

-Το καμπαναριό της Αγίας Φωτεινής, σπουδαίο επίτευγμα αρχιτεκτονικής

Το θέατρο της Σμύρνης (μικρογραφία του γαλλικού θεάτρου)

-Κτίριο Εθνικής Τράπεζας

Στη μεγαλοαστική κατοικία των Ελλήνων της Σμύρνης διακρίνει κανείς:

Μάρμαρο, θολωτές οροφές με ανάγλυφα γύψινα θυρίδες βυζαντινές στους τοίχους για αγάλματα», ανατολίτικα χαλιά, βελούδα και μετάξι.

 

Προεπαναστατική εποχή

Η Ρωμιοσύνη της Σμύρνης και της ευρύτερης Ιωνίας προσέφερε πολλά πριν αρχίσει η επανάσταση

Κάτω από τη μύτη των Τούρκων φόρτωσαν με μπαρούτι και μολύβι και με την καθοδήγηση του φιλικού Ήβου Ρήγου και κατάφεραν να εφοδιάσουν τη Μάνη και την Πελοπόννησο κατά την έναρξη της επανάστασης.

Τα κατορθώματα στην ηπειρωτική  Ελλάδα και στη θάλασσα, τα πλήρωναν οι κάτοικοι των νησιών, των Ιωνικών παραλίων, της Θράκης και της Πόλης ως αντίποινα με σφαγές και λεηλασίες.

 

20ος αιώνας

Στα 1908 επανάσταση Νεοτούρκων. Οι φυλές όλες της οθωμανικής αυτοκρατορίας αδελφωμένες γιόρτασαν το σύνταγμα, γιατί πίστευαν πως ήρθε η ώρα της κοινής ελευθερίας. Οι νεότουρκοι όμως υιοθέτησαν τη ριζοσπαστικότερη μορφή του εθνικισμού, τον Παντουρκισμό. Το κόμμα «Ένωση και Πρόοδος» ανέλαβε την εκπροσώπηση του νέου αυτού ρεύματος.

1909    ξέσπασε η επανάσταση στην Ελλάδα κατά του πολυκομματισμού και της παντοδυναμίας της Αυλής, Η μόνη λύση που  απομένει να προτείνουν για  πρωθυπουργό το Βενιζέλο, που αντιτάχτηκε στην Κρήτη στην απολυταρχική διοίκηση του πρίγκιπα Γεωργίου.

1912-13 Βαλκανικοί πόλεμοι

26 Οκτώβρη 1912 ελεύθερη η Θεσσαλονίκη

Μετά την ήττα της Τουρκίας αρχίζει μια Γερμανοτουρκική φιλία. Η Γερμανία ξεκινάει εξόρμηση στην Ανατολή  (Drang nach Osten). Οι Νεότουρκοι με αρχηγούς ( Εμβέρ, Ταλαάτ, Τζεμάλ) σε μια προσπάθεια για ανάκτηση του γοήτρου τους, ταυτίζουν τις επιδιώξεις τους με εκείνες της Γερμανίας. Προσέλαβαν οργανωτή του στρατού τους τον Λίμαν φον Σάντερς.

Η πρώτη του συμβουλή ήταν, να εξουδετερώσουν τις δύο συμπαγείς μειονότητες:

Την Αρμενική και την Ελληνική (2.500.000)

 

 

 

(Ο εθνικισμός της Τουρκίας φούντωσε με ιδιαίτερη εχθρότητα στις μειονότητες

εξαιτίας της απώλειας εδαφών (  Αλβανίας, Λιβύης, Δωδεκάνησα ) και της ήττας στον  Α΄ Βαλκανικό πόλεμο.

3 φάσεις διωγμών

1913-14 αλλοίωση του πληθυσμού της Δ. Μ. Ασίας.

1914-18 εξόντωση Ελλήνων και γενοκτονία Αρμενίων

1919-22 αντίδραση Κεμάλ και συντριβή Ελλήνων)

Ο Ταλαάτ δίνει εντολή για να αρχίσουν οι διωγμοί. Έτσι αρχίζει η πρώτη προσφυγιά. Από την περιοχή το Μαρμαρά επεκτάθηκαν στις παραλίες της Ιωνίας και κατέληξαν στον Πόντο. Εδώ υπήρξε αντίσταση και δημιουργήθηκε αντάρτικο με πρωταγωνίστρια την περιοχή της Σάντας.235.000 εξορίστηκαν.

Αρχίζουν συζητήσεις για ανταλλαγές πληθυσμών της Σμύρνης με τους Τούρκους της Μακεδονίας. Ο Βενιζέλος το δέχεται με προϋπόθεση να σταματήσουν οι διωγμοί. Κάτι που δεν γίνεται. Το Πατριαρχείο κήρυξε σε διωγμό τη Ορθοδοξία και έκλεισε τις εκκλησίες. Σκοπός τους η αλλοίωση της εθνολογικής σύστασης του Μ. Πληθυσμού που θα εξυπηρετούσε τα νεοτουρκικά προγράμματα για δημιουργία εθνικής Τουρκίας.

2 Αυγούστου 1914 οι δυνάμεις ρίχνονται στη μεγαλύτερη ως τότε σύγκρουση όλων των αιώνων.

Ο ανταγωνισμός των δυνάμεων στην Εγγύς Ανατολή

-Η Γαλλία ασκούσε άμεσα επιρροή από παλιά με (διομολογήσεις , εμπόριο, δίκτυο γαλλικών σχολείων, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων)

-Η Αγγλία με στρατό και εμπόριο

-Η Ιταλία στο βιλαέτι του Αϊδινίου

-Η Ρωσία εντοπίζονται οι βλέψεις της στα στενά των Δαρδανελλίων για τον έλεγχο

- Η Γερμανία θέλει να διεισδύσει οικονομικά στην Ανατολή με χρηματοδότηση του σιδηροδρόμου Βαγδάτης και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χρωμίου.

 

Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος έγραφε να δημιουργηθούν πολιτιστικοί σύλλογοι με παρακλάδια σε όλες τις πόλεις κατά μίμηση του Παντουρκικού συλλόγου  «Ένωση κα Πρόοδος».

Με την κήρυξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου οι νεότουρκοι όπως είδαμε με τις συμβουλές των Γερμανών, εξαπολύουν διωγμούς

Πόντος , Αϊβαλί,

Προς το παρόν όμως δεν εξαπολύουν γενοκτονία σαν των Αρμενίων, γιατί στην Ελλάδα ζουν 400.000 Τούρκοι. Σοφίστηκαν έναν νομιμοφανή τρόπο για να ξεπαστρέψουν τον ανδρικό πληθυσμό. Επιστράτευσαν όλους τους ρωμιούς από τα 18 ως τα 48, θα υπηρετούσαν στα Αμελέ Ταμπουρού Τάγματα εργασίας, τάγματα πολιτισμένου θανάτου. Μοναδική τροφή τους τα χόρτα που μάζευαν ξυπόλητοι, καθώς έλιωναν τα παπούτσια τους, τους έσυραν ως τη Βαγδάτη και τον Καύκασο

 

 

Δυο λόγια για τη γενοκτονία των Αρμενίων

 

 

Η Ελλάδα κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο

Αρχικά κρατάει ουδετερότητα παρά τις αντίθετες προτροπές του Βενιζέλου. Προβλέπει μια ευκαιρία για την πραγματοποίηση της εθνικής ολοκλήρωσης

Μάχη Δαρδανελίων

Κίνημα άμυνας, επιστράτευση

Μάχη Σκρα.

Οι σύμμαχοι αράζουν στην Κων/πόλη

Οι Έλληνες της πόλης γιορτάζουν το μέγα Πάσχα

1916 40 ιππείς Γερμανοί με 2 συντάγματα Βουλγάρων προσπαθούν να περάσουν από Ρούπελ. Ο Μαυρουδής αντιστέκεται και τους αναγκάζει να οπισθοχωρήσουν, έρχεται όμως διαταγή από Αθήνα να παραδοθεί το ανασχετικό οχυρωμάτιο. και ζήτησαν συγνώμη από τους Βουλγάρους αν τραυματίστηκε κανείς

29 Αυγούστου παράδοση Αν Μακεδονίας.

Ανακωχή Μούδρου

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.   Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε τηρήσει μετά την προσάρτηση των Νέων χωρών το 1913 μετριοπαθή στάση στις διαφορές της Ελλάδας με τους γείτονές της, γιατί φοβόταν τουρκοβουλγαρική σύμπραξη με υποστήριξη μερικών από τις μεγάλες δυνάμεις για αναθεώρηση της συνθήκης του Βουκουρεστίου. Έτσι δέχτηκε αποχώρηση του στρατού από τη Β. Ήπειρο. 

Ο Βενιζέλος υπήρξε ο πολιτικός πρωταγωνιστής του διπλασιασμού της Ελλάδας μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 11912-13 και ο δημιουργός της Μ Ελλάδας;

«των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων» κατά το 1919-20  με τις συνθήκες Νεϊγύ και Σεβρών. Αργότερα διαπραγματεύτηκε τους όρους της ειρήνης με τους Τούρκους μετά τη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή.

Οι διαπραγματεύσεις αυτές απέληξαν στην υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης του 1923, που περιλάμβανε τους ευνοϊκότερους όρους που μπορούσε να εξασφαλίσει η Ελλάδα την εποχή εκείνη.

Μετά από μια σύντομη πρωθυπουργία το 1924 ο Βενιζέλος διατέλεσε και πάλι πρωθυπουργός κατά την τετραετία 1928-32. στις εξωτερικές σχέσεις ακολούθησε φιλειρηνική πολιτική, με κορυφαία εκδήλωση την ελληνοτουρκική προσέγγιση του 1930.

Για τελευταία φορά σχημάτισε κυβέρνηση στις αρχές του 1933, αλλά μετά την ήττα του στις εκλογές του ιδίου έτους και την αποτυχία του κινήματος του 1935 έφυγε από την Ελλάδα και πέθανε το επόμενο έτος στο εξωτερικό.

2.         Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρούσε την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής ως αποκλειστικό προνόμιο του στέμματος και πίστευε στο αήττητο του γερμανικού Στρατού. Στην πεποίθησή του αυτή τον ενίσχυαν η βασίλισσα Σοφία και το γενικό επιτελείο, έτσι κατέληξε σε διαφωνία με τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο, για τη στάση  που έπρεπε να κρατήσει η Ελλάδα στην παγκόσμια σύρραξη.

Η διαφωνία αυτή αποτέλεσε την κυριότερη αιτία του εθνικού διχασμού που ταλάνισε το έθνος για μια 20ετία και πλέον και υπήρξε ο κύριος συντελεστής της Μικρασιατικής καταστροφής. Εξάλλου για τον ίδιο λόγο απομακρύνθηκε δύο φορές από το θρόνο(1917 και 1922)

3.         Η βασίλισσα Σοφία, αδελφή του  αυτοκράτορα της Γερμανίας Γουλιέλμου Β΄, δρούσε στην περίοδο 1914-17 παρασκηνιακά και ενίσχυε τις ουδετερόφιλες απόψεις του συζύγου της και των συμβούλων του.

4.         Οι εκλογές της 31^ης Μαΐου μεταβλήθηκαν σε δημοψήφισμα  για την εξωτερική πολιτική που έπρεπε να ακολουθήσει η Ελλάδα. Γελοιογραφία της εποχής Βενιζέλος και Γούναρης προσφέρουν μια κάλπη στον ελληνικό λαό για να ρίξει το σφαιρίδιό του, ενώ πόλεμος, προσωποποιημένος παρακολουθεί τη σκηνή.

5.         Μετά την εκδήλωση του κινήματος της Εθνικής Άμυνας στις 17 Αυγούστου 1916 περιήλθε υπό τον έλεγχο των κινηματιών η περιοχή της Δυτ. και Κεντρ. Μακεδονίας και όταν 26 Σεπτεμβρίου 1916 ο Βενιζέλος σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση προσχώρησαν  τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και η Κρήτη

Στο μεταξύ μέχρι τα τέλη Αυγούστου του 1916 οι Γερμανοβούλγαροι είχαν καταλάβει ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία μέχρι το Στρυμόνα και στη Δυτ. Μακεδονία και Β. Ήπειρο.

6.         Μετά την άφιξή του στη Θεσσαλονίκη στις 26 Σεπτεμβρίου 1916 ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση, που βάση της ήταν η λεγόμενη τριανδρία Βενιζέλος, Δαγκλής και Κουντουριώτης.

7.               Η γενική επιστράτευση μετά την εξασφάλιση πολεμικού δανείου από τη Γαλλία και την ολοκλήρωση τω εκκαθαρίσεων στο στρατό, άρχισε να επιταχύνεται από τους πρώτους μήνες του 1918. Προπαγανδιστική αφίσα της Πατριωτικής Εταιρίας.

8.                Η κυβέρνηση Βενιζέλου εκτύπωσε το καλοκαίρι του 1918 έναν εθνολογικό χάρτη που σχεδιάστηκε υπό την επίβλεψη του καθηγητή Σωτηριάδη και τιτλοφορείται  .«ο Ελληνισμός στην πρόσω Ανατολή»

            Περιέχει εθνολογική στατιστική της Θράκης και της Μακεδονίας

9.         Ενώ στο Παρίσι συνεδρίαζε το Συνέδριο Ειρήνης, οι Γάλλοι στις 14 Ιουλίου 1919, με τη ευκαιρία της εθνικής τους εορτής τίμησαν με μεγάλη λαμπρότητα τη νίκη τους στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Στην τελετή  έλαβαν μέρος και τμήματα των στρατών των συμμάχων της Γαλλίας .Εδώ το ελληνικό στρατιωτικό τμήμα παρελαύνει με την πολεμική του σημαία.            

10.       Οι διωγμοί του   Ελληνικού πληθυσμού από τους Νεότουρκους στη Μ. Ασία κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, έλαβε κυρίως τη μορφή ομαδικών εκτοπίσεων από τις ακτές προς την αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα.

11.       Ένα άλλο μέσο εξοντώσεως των χριστιανικών πληθυσμών της Μ. Ασίας από τους Νεότουρκους ήταν η επιστράτευση των άνω των 4 ετών ανδρών στα περίφημα εξοντωτικά τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού). Επιστρατευόμενοι Έλληνες της Μ. Ασίας έτοιμοι να μεταφερθούν σιδηροδρομικώς στα τάγματα εργασίας.

12.       Κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, κατά τους μετριότερους υπολογισμούς 235.000 Έλληνες του Πόντου εκτοπίστηκαν από τους Νεότουρκους ενώ άλλες 80.000 περίπου αναγκάστηκαν να ζητήσουν καταφύγιο στη νότια Ρωσία

13        Ο Ουϊλσον περιβαλλόμενος από τις προσωπογραφίες των Λόυδ Τζώρτζ, Κλεμανσώ, Φος και Έλληνα πρωθυπουργού Βενιζέλου

14.       Χρύσανθος Φιλιππίδης, μητροπολίτης Τραπεζούντας κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου και της περιόδου της Μικρασιατικής εκστρατείας και αργότερα αρχιεπίσκοπος Αθηνών, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ως πολιτικός ηγέτης του Ελληνισμού του Πόντου και πρωτοστάτησε σε όλες τις σχετιζόμενες με το πολιτικό μέλλον της περιοχής αυτής διαπραγματεύσεις.

15.       Στις 7:50 το πρωί της 2ας Μαΐου του 1919 το κύριο σώμα του ελληνικού στρατού Κατοχής αποβιβάστηκε στην προκυμαία  της Σμύρνης και έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους Έλληνες κατοίκους της πόλης.

Μετά τα αιματηρά γεγονότα που συνόδευσαν την απόβαση του ελλ. Στρατού στη Σμύρνη, η τουρκική φρουρά της πόλης κατέφυγε στην ύπαιθρο, όπου αποτέλεσε το βασικό πυρήνα αντίστασης στο βιλαέτι του Αϊδινίου

16.     Το ανώτατο Συμμαχικό Συμβούλιο καθόρισε στο τέλος του Οκτωβρίου 1919 τα όρια της περιοχής που επιτρεπόταν να καταληφθεί  από τον ελληνικό στρατό στην ενδοχώρα της Σμύρνης. Η γραμμή ήταν γνωστή με το όνομα «Γραμμή Μιλν»   Έλληνες στρατιώτες στα ερείπια του ναού της Αρτέμιδος στις Σάρδεις πάνω στη γραμμή Μιλν.

17      Η ελληνική προέλαση του Ιουνίου του 1920 υπήρξε η πρώτη σοβαρή επιθετική ενέργεια του ελληνικού στρατού στη Μ. Ασία. Το ελληνικό επιτελείο μελετά τις επιχειρήσεις του 1920 Διακρίνονται Παρασκευόπουλος και Θ. Πάγκαλος.

18.     Λαϊκή αφίσα του καλοκαιριού του 1920 που εικονίζει τα ελληνικά κέρδη μετά τις συνθήκες Νεϊγύ και Σεβρών. Σ’ αυτήν εικονίζεται ως εδαφικό κέρδος της Ελλάδας και η βόρεια Ήπειρος ( που καταγγέλθηκε από τους Ιταλούς).

19.         Δυο μέρες μετά την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών στις 30 Ιουλίου 1920 και ενώ  ο Βενιζέλος βρισκόταν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών για να επιστρέψει στην Αθήνα, δύο απότακτοι αξιωματικοί τον πυροβόλησαν με τα περίστροφά τους και τον τραυμάτισαν ελαφρά.

20.         Η ανάγκη νοσηλείας του Βενιζέλου από τον ελαφρύ τραυματισμό του, του επέβαλε να αναβάλει την επιστροφή του στην Αθήνα και να επιστρέψει με το θωρηκτό Αβέρωφ

21.         Στα τέλη του 1920, ο ελληνικός στρατός κατείχε στη Μ Ασία μια περιοχή ευρύτερη από τη ζώνη της Σμύρνης. Στην περιοχή των Δαρδανελίων και της Νικομήδειας η Ελληνική ζώνη κατοχής ερχόταν σε επαφή με την Αγγλική και στα νότια με την Ιταλική. Οι Κεμαλικοί είχαν στα νότια να καλύψουν μέτωπο με τους Γάλους στην Κιλικία. Και στο εσωτερικό υπήρχαν περιοχές που ελέγχονταν από αντικεμαλικά τμήματα του στρατού του Χαλίφη. Ήδη όμως από τα μέσα Νοέμβρη του 1920 ο Κεμάλ είχε απαλλαγεί από την Αρμενία, που διαμελίστηκε από Τουρκία και Σοβιετική Ένωση.

22.         Γαλλοτουρκική συμφωνία επίθεση Μαρτίου 1921. Ανάκληση από εφεδρεία 3 κλάσεων. Αύξηση στρατού στη Μ. Ασία και επίθεση, με μερική αποτυχία , που είχε αντίκτυπο στο ηθικό των αξιωματικών και των ανδρών. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις αποσκοπούσαν να εξασφαλίσουν στρατηγικά πλεονεκτήματα πριν την ολοκλήρωση Γαλλοτουρκικών διαπραγματεύσεων και να δημιουργήσουν ευρύτερη εξωτερική άμυνα στην ελληνική ζώνη της Σμύρνης.

Βασιλιάς Κωνσταντίνος με γιους και Γούναρη και Θεοτόκη για Σμύρνη και επικεφαλής στρατού. Ελληνική επίθεση Ιουνίου Ιουλίου για συντριβή τουρκικών στρατευμάτων γύρω από την Κιουτάχεια. 8 Ιουλίου γενική τουρκική αντεπίθεση στην περιοχή Εσκί –Σεχίρ που δυο μέρες πριν είχε καταληφθεί από ελληνικό στρατό. Με σκοπό τη φθορά του ελλ. Στρατού και την εξασφάλιση χρόνου για τακτική υποχώρηση με μεταφορά υλικού στην Άγκυρα. Οι έλληνες απέκρουσαν και συνέχισαν προέλαση με επιστροφή όμως.          

Πορεία προς το Σαγγάριο. Προβλήματα ο ανεφοδιασμός και οι συγκοινωνίες με τα μετόπισθεν. Κατά τη διάρκεια της πορείας προς το Σαγγάριο  η 9^η μεραρχία προχώρησε μέσα από τα βόρεια κράσπεδα της Αλμυράς ερήμου

23.         Στις 10 Αυγούστου του 1921 η ελληνική στρατιά έφτασε στη δυτική όχθη του Σαγγαρίου απέναντι από την οχυρωμένη τουρκική αμυντική τοποθεσία. Η μάχη κράτησε από τις 10 ως τις 29 Αυγούστου, αποτελεί τη σημαντικότερη πολεμική σύγκρουση κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία και το αποκορύφωμα της ελληνικής προσπάθειας να συντριβεί ο Κεμαλισμός Τελευταία σημαντική επιχείρηση στη Μ. Ασία υπήρξε η απόκρουση από τον ελλ. Στρατό της τουρκικής επίθεσης στο Αφιόν Καραχισάρ. Σύμπτυξη ελληνικού στρατού. Προσανατολισμός αμυντικής γραμμής γύρω από Σμύρνη.

24.         Ο Αριστείδης Στεργιάδης, ύπατος αρμοστής Σμύρνης σε όλη την περίοδο της Μ εκστρατείας και καταστροφής έπαιξε σημαντικό αλλά αμφισβητούμενο ρόλο στις εξελίξεις του Μ. ζητήματος

25.         Στις 12 Φεβρουαρίου 1922  δημοσιεύτηκε σε δυο εφημερίδες των Αθηνών το «Δημοκρατικό Μανιφέστο» που το υπέγραψαν ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και 6 συνεργάτες του. Η καταδίκη τους από το κακουργιοδικείο Λαμίας ενίσχυσε την αντιμοναρχική μερίδα των Φιλελευθέρων.

26.         Η ανάθεση στον αντιστράτηγο Γ. Χατζηανέστη της αρχηγίας της Στρατιάς στις 23 Μαΐου 1922, προκάλεσε αντιδράσεις στις τάξεις των αξιωματικών και σε συνέβαλε στη ενίσχυση της εμπιστοσύνης του στρατού απέναντι στην ανώτατη ηγεσία του. 

27.         Γραμμές του ελληνικού μετώπου τον Αύγουστο του 1922, παραμονές της τουρκικής επίθεσης. Προποντίδα- Εσκί Σεχίρ- Αφιόν Καραχισάρ

28.         Η αναμενόμενη επίθεση των Τούρκων στην εξέχουσα του Αφιόν Καραχισάρ άρχισε την αυγή της 13^ης Αυγούστου. Οι Τούρκοι παρέτασσαν απέναντι στις 2 ελληνικές μεραρχίες 12 συνολικά μεραρχίες πεζικού και ιππικού. Στις 15 Αυγούστου τα Τουρκικά στρατεύματα εξακολούθησαν την προέλαση και  ήρθαν σε επαφή με τις ελληνικές μονάδες που υποχωρούσαν.

17 Αυγούστου στη μάχη του Αλή Βεράν μετά από ηρωική αντίσταση της 12^ης ελληνικής μεραρχίας, οι μονάδες της άρχισαν να διαρρέουν προς τα δυτικά

29.     Στις 28 Αυγούστου συνεχίστηκε η σύμπτυξη του νότιου τμήματος της ελληνικής στρατιάς  Μ. Ασίας.    Η επιβίβαση του συγκροτήματος  στα πλοία για τη μεταφορά του στα νησιά του Αιγαίου έγινε από το λιμάνι του Τσεσμέ. Η οπισθοφυλακή εγκατέλειψε το έδαφος της Μ. Ασίας στις 3 Σεπτεμβρίου.

          Η σύμπτυξη της Ελλ. Στρατιάς ακολουθήθηκε από γενική έξοδο του ελλ. Πληθυσμού των περιοχών που εγκαταλείπονταν με την υποχώρηση του στρατού στον εχθρό.

29.         Ο συνταγματάρχης Πλαστήρας που είχε αποκτήσει εξαιρετική φήμη στο στρατό για τη δράση του στο Μακεδονικό μέτωπο το 1918 στην Ουκρανία το 1919 και στο Σαγγάριο το 1921 έδωσε σκληρή μάχη με τουρκικό απόσπασμα. Η υποχώρηση του αποσπάσματός του προς τα δυτικά παράλια εκτελέστηκε με παραδειγματική τάξη και συνετέλεσε στην επιτυχή υποχώρηση όλου του συγκροτήματος Φράγκου

30.         Ο εμπρησμός της Σμύρνης από τους Τούρκους στις 31 Αυγούστου 1922, και ο μαρτυρικός θάνατος του μητροπολίτη Χρυσοστόμου προκάλεσαν τη γενική συγκίνηση του Ελληνισμού.

31.         Ο μητροπολίτης  Δράμας Σμύρνης βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τον τουρκικό όχλο, στον οποίο τον παρέδωσε ο Τούρκος διοικητής Νουρεντίν.

32.         Με την πυρπόληση της Σμύρνης οι άστεγοι κάτοικοί της προσπαθούσαν απεγνωσμένα να βρουν κάποιο πλωτό μέσο για να επιβιβαστούν στα συμμαχικά πλοία που ναυλοχούσαν στο λιμάνι. Καταστράφηκαν πάνω από 55.000 κτίρια.

33.         11 Σεπτεμβρίου συνταγματάρχης Πλαστήρας, ως πρόεδρος τριμελούς επαναστατικής Επιτροπής κατήργησε τις στρατιωτικές και πολιτικές αρχές στη Χίο.

34.         Προσχώρηση στην Επανάσταση του συνταγματάρχη Στυλιανού Γονατά, μετριοπαθούς Κωνσταντινικού, κάτι που έδωσε τον χαρακτηρισμό ως ενέργεια με εθνικό χαρακτήρα.

35.         15 Σεπτεμβρίου τμήματα επαναστατημένου στρατού μπήκαν στην Αθήνα. Και 12.000 πολεμιστές του Μ. μετώπου.

36.         31 Οκτωβρίου 1922 άρχισαν οι συνεδριάσεις του έκτακτου στρατοδικείου που δίκαζε τους έξι (Πρωτοπαπαδάκης, Θεοτόκης, Στράτος, Γούναρης, Στρατηγός, Μπαλτατζής ,Γούδας) απουσία Χατζηανέστη. ( Ο Γούδας και ο Στρατηγός ισόβια, οι άλλοι θανατική ποινή)

Στρατιωτική ευθύνη για την κατάρρευση του μετώπου βάρυνε αποκλειστικά την ανώτατη ηγεσία με τον αρχηγό Χατζηανέστη. Και ότι η αδυναμία (στρατιωτική, διπλωματική, οικονομική) που είχε περιέλθει η Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα της απομόνωσης από τη Αντάντ μετά την επιστροφή του Κωνσταντίνου.

37.         13/20 Νοεμβρίου άρχισε η Διεθνής Συνδιάσκεψη στη Λωζάννη, που κατέληξε στις 24 Ιουλίου στην υπογραφή της οριστικής συνθήκης ειρήνης.

38.         Νότια Βαλκάνια μετά τη συνθήκη της Λωζάνης.

Τουρκία κέρδιζε σε βάρος της Ελλάδας, ανατολική Θράκη, Ίμβρο Τένεδο και φυσικά τη ζώνη της Σμύρνης. Και μια εδαφική απώλεια στα βορειοδυτικά σύνορα (14 χωριά της Κορυτσάς στην Αλβανία)

39.         Πάγκαλος επιτελάρχης της στρατιάς της Μ. Ασίας το1919-20 διοργανωτής του στρατού του Έβρου κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία στις 25 Ιουνίου και παρέμεινε ως πρωθυπουργός και πρόεδρος μέχρι τις 22 Αυγούστου 1926.

40.         Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου 6 Ιουνίου 1933 έφερε σοβαρό κλονισμό στις σχέσεις κυβέρνησης Τσαλδάρη και βενιζελικής αντιπολίτευσης και στη συνέχεια νέες σοβαρές εσωτερικές ανωμαλίες

41.         13 Απριλίου 1936 πέθανε ο πρωθυπουργός Κ. Δεμερτζής και ανέλαβε ο Ι. Μεταξάς ως αντιπρόεδρος